आनंदराव कांबळे-पळशीकर यांचा वाडा

 आनंदराव कांबळे-पळशीकर यांचा वाडा

अहमदनगर जिल्ह्यात पारनेर तालुका आहे,या पारनेर तालुक्यात "पळशी" नावाचे गाव आहे. गाव तसे इतर खेडयासारखे असले तरी ते इतिहासात प्रसिद्ध आहे.या गावात गढी सारखा भुईकोट किल्ला आहे.तो भुईकोट किल्ला व येथील वाडा होळकरांचे दिवाण रामजी यादव-कांबळे यांचा आहे.

गावात पोहोचताच देखणा भुईकोट किल्ला तुमचे लक्ष वेधून घेतो.लांबुनच एवढा सुंदर दिसणारा किल्ला पाहिल्यावर तेथे कधी एकदा असे वाटल्याशिवाय राहत नाही.भुईकोट किल्ला असल्याने गावाला सुरेख रेखीव तटबंदी बांधण्यात आली आहे.दोन दिशाना दोन प्रवेशद्वार आहेत.उत्तर बाजुच्या प्रवेशद्वारावर शिलालेख कोरला असुन,भुईकोट किल्ला कधी बांधला याचा उल्लेख दिसुन येतो.शके १७०९ मध्ये पळशी या गावात या गढीच्या/किल्ल्याच्या बांधकामास सुरुवात झाली त्या वेळची मराठी तिथीही दिलेली दिसते.तसेच १७१९ साली काम पूर्ण झाल्याचीही माहिती मिळते. 

पळशी गावचे मुळ वतनदार रामराव यादव- कांबळे पळशीकर यांचे चिरंजीव आनंदराव रामराव पळशीकर हे पेशव्यांकडे सुभेदार होते. असे सांगण्यात येते की, पानिपतचे तिसरे युध्दात (१७६१) त्यांनी विशेष पराक्रम गाजविला व आनंदराव पळशीकर सरसेनापती झाले.त्यांना हे गाव इनाम मिळाले आहे. मग पळशीकरांनी येथे भुईकोट, वाडा आणि मंदिराची उभारणी केली आहे.आपण वाचत आहात माहिती सेवा ग्रूप पेठवडगावची पोस्ट,महादेव मंदिर देखणे व रेखीव असुन मंदिराचं हे वास्तुस्थापत्य मात्र आवर्जून पाहण्यासारखंच आहे. संपूर्ण दगडात बांधलेल्या या मंदिराचा सभामंडप म्हणजे एक आश्चर्यच आहे. गोलाकार छत असलेल्या या मंडपात एकही खांब नसावा हे खरोखरीच आश्चर्यकारक वाटते. गाभाऱ्यात सुरेख शिविपिंडी आहे. मंदिराच्या भिंतीतील खिडक्याही आकर्षक मांडणीच्या आहेत.या महादेव मंदिरा बरोबरच दुसरे एक राही-रखुमाईचे मंदिर सुध्दा तेवढेच देखणे व प्रसिद्ध आहे.मंदिराची रचना सभामंडप आणि गाभारा अशी आहे. मंदिर विलक्षण प्रेक्षणीय आहे. संपूर्ण दगडात घडवलेल्या या मंदिरांच्या भिंतीवर अनेक आकर्षक शिल्पे कोरलेली दिसतात. तसेच अनेक देवदेवतांच्या मूर्तीही येथे चितारल्या आहेत. सभामंडप हा १८ दगडी आणि नक्षीदार खांबांनी तोलून धरलेला दिसतो. हे खांब गोलाकार आणि सुंदर असून यावरचे नक्षीकामही पाहण्यासारखे आहे. गाभाऱ्यातील विठ्ठलाची मूर्ती काळ्या पाषाणात घडवलेली दिसते.

महादेव मंदिरालगत पळशीकरांचा लाकडी वाडा आहे.. लाकडात बांधला गेलेला हा वाडा म्हणजे काष्ठशिल्पाचा अद्भुत आणि उत्कृष्ट आविष्कारच आहे.नाजूक नक्षीकाम पाहून आपल्याला त्या कारागिरांचे कौतुक वाटल्याशिवाय राहत नाही.सुंदर कोरीव लाकडी नक्षीकाम आणि एक संघ लाकडातील कला सोबतीला खांबांचे नक्षीकाम आणि स्थापत्य बघून मन तृप्त होते. येथे आपल्याला चौकात स्नानासाठी त्याकाळी वापरला जाणारा भव्य पाट बघायला मिळतो.इथेच या वाड्याचे सध्याचे मालक रामराव कृष्णराव पळशीकर व त्यांचे वडील कृष्णराव पळशीकर यांचे फोटो बघायला मिळतात. हे बघून आपण वाड्याच्या प्रत्येक खांबाचं नक्षीकाम अगदी बारकाईने बघायचं. उजव्या हाताला आपल्याला देवघर बघायला मिळते, याच देवघरात त्या काळी सोन्याचे देव होते असं सांगितलं जाते परंतु आता ते बंद आहे.आता आपण जिन्याच्या शेजारी असलेल्या भव्य राहण्याच्या खोलीत जायचे. या खोलीत जात्याच्या भव्य तळी आपल्याला पाहायला मिळतात. इथे एक भव्य तळमजल्याला जाण्याचे द्वार आहे. इथून आजही कोणी खाली जाऊन बघितलं नाहीये. अजून एक इथेच भुयारी मार्ग बघायला मिळतो. वाड्यातील एक भुयारी मार्ग देवीच्या मंदिराकडे, दुसरा महादेव मंदिराकडे आणि आणखी एक विठ्ठल मंदिराकडे म्हणजेच किल्ल्याच्या बाहेर पडतो असे सांगितले जाते.

पळशीकरांचे वंशज रामराव कृष्णराव पळशीकर यांच्या ताब्यात सध्या हा वाडा आहे.

नगर जिल्ह्यात कधी गेला तर अवश्य या पळशी गावाला भेट दया.

*कसे जाल:* पळशी किल्ल्याला भेट द्यायला जायचे असेल तर टाकळी ढोकेश्वर मधून वासुंदे गावाकडे येऊन खडकवाडी मधून उजव्या हाताला गेल्यावर आपल्याला पळशी किल्ल्याची तटबंदी दिसेल. आपण संगमनेर कडून आलात तर मांडवे गावातील मुळा नदीचे निसर्गरम्य पात्र बघून खडकवाडी मधून डाव्या हाताला पळशी किल्ल्याकडे जाण्याचा मार्ग आहे. 

माहिती सेवा ग्रूप

अनिल पाटील पेठवडगाव

9890875498

फोटो: एतिहासिक वाडे व गढी या फेसबुक पेजवरून साभार.

==============================================

============================

 Anandrao Kamble-Palashikar's mansion

____________________________

Mahiti seva Group Pethwadgaon

____________________________

Parner taluka is in Ahmednagar district, there is a village called "Palashi" in this Parner taluka. Although the village is like any other village, it is famous in history. This village has a fort-like Bhuikot fort.

As soon as you reach the village, the beautiful Bhuikot fort catches your eye. Once you see such a beautiful looking fort, you will never feel like it. There is a mention of when it was built. It seems that the Marathi date of the time when the construction of this fort / fort started in Palashi village in 1709 is also given. It is also known that the work was completed in 1719.

Ramrao Yadav, a native of Palashi village- Chiranjeev Anandrao Ramrao Palashikar of Kamble Palashikar was a Subhedar to the Peshwas. It is said that in the Third Battle of Panipat (1761), he achieved special feats and Anandrao Palashikar became the Commander-in-Chief. Then Palashikar has built Bhuikot, Wada and a temple here. The pavilion of this temple, built entirely of stone, is a marvel. It is truly amazing that this pavilion with a circular roof should have no pillars. There is a beautiful shivipindi in the temple. The windows in the walls of the temple are also of attractive layout. Along with this Mahadev temple, another temple of Rahi-Rakhumai is equally beautiful and famous. The temple is a fantastic sight. There are many attractive sculptures carved on the walls of these temples made of stone. There are also idols of many deities. The pavilion appears to have been weighed down by 18 stone and carved pillars. The pillars are round and beautiful and the carvings on them are also worth seeing. The idol of Vitthal in the temple appears to be carved in black stone.

There is a wooden castle of Palashikars near the Mahadev temple. Built in wood, this castle is a wonderful and excellent invention of wood carving. . Here you can see the magnificent bath used for bathing in the chowk at that time. Here you can see the photos of the present owner of the castle Ramrao Krishnarao Palashikar and his father Krishnarao Palashikar. Seeing this, we could see the carvings of each pillar of the castle very closely. On the right hand side you can see the temple, the same temple is said to have been the god of gold at that time but now it is closed. Now we used to go to the magnificent living room next to the stairs. In this room you get to see the magnificent ponds of the caste. Here is the entrance to a grand basement. Even today no one has come down from here. Another subway can be seen here. It is said that an underground passage leads to the temple of the Goddess, another to the temple of Mahadev and another to the temple of Vitthal, i.e. outside the fort.

The fort is currently in the possession of Ramrao Krishnarao Palashikar, a descendant of Palashikar.

If you ever go to Nagar district, you must visit this Palashi village.

* How to get there: * If you want to visit Palashi fort, come to Vasunde village from Takli Dhokeshwar and go to the right hand side from Khadakwadi and you will see the ramparts of Palashi fort. If you come from Sangamner, there is a way to go to Palashi fort on the left hand side from Khadakwadi after seeing the scenic character of Mula river in Mandve village.

Mahiti seva Group

Anil Patil Pethwadgaon

9890875498

Photo: etihasik Wade and Gadhi from this Facebook page.