प्रिन्स शिवाजी - दुर्दैवी राजकुमार
प्रिन्स शिवाजी म्हणजे कोल्हापूरचे छ. रा. शाहू महाराजांचे द्वितीय चिरंजीव.ते अत्यंत साधे व जनमानसात वावरणारे होते. राजघराण्याची कोणतीही झूल त्यांच्या अंगावर किंवा वागण्यात आढळत नव्हती.साधेपणा, ऋजुता आणि सुजनत्व हे त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे विशेष होते. ते उदारमतवादी होते.त्यांचा विवाह सासवड येथील शंकरराव जगताप यांच्या कन्या जमना उर्फ इंदुमतीदेवी यांच्याशी ६ जुन १९१७ रोजी झाला होता.
 |
| प्रिन्स शिवाजी |
 |
| प्रिन्स शिवाजी |
 |
| प्रिन्स शिवाजी |
या शिकारी मध्ये थेट डुकरास गोळी न घालता, धावत्या घोडयावरून भाल्याने डुकराची शिकार करत असत. त्यावेळी हातकणगले जवळ नेज, बाहुबली, कुभोंज परिसरात विपुल प्रमाणात जंगल होते. रानडुकराचाही वावर भरपुर होता. या रान डुकराची शिकार करणयाच्या हेतुने प्रिन्स शिवाजी आपल्या साथीदारासह १२ जून १९१८ रोजी नेज (ता. हातकणंगले) येथे शिकारीस गेले होते.
सोबत मातोश्री व चुलते बापुसाहेब महाराज कागलकर हे होते. वेळ सकाळची होती. ते पानावर बसणार तोच एक रानडुक्कर उठले.प्रिन्स गडबडीने पानावरून उठले. व हातात भाला घेउन घोडयावरून त्या डुक्कराचा पाठलाग करू लागले.मागोमाग साथीदार होतेच. बरोबरच्या साथीदाराना मागे टाकुन महाराज पुढे गेले.धावत्या घोड्यावरून शिकार करत असताना रानडुकरावर दोन्ही हातानी भाला फेकत असता भाला सावजावर फेकला इतक्यात घोडा दगडाला ठेचकाळला. युवराज तोल जाऊन खाली पडले पण पाय रिकिबित अडकल्याने घोडयाबरोबर फरफरत गेल्याने डोके दगडावर आपटुन जखमी झाले. डोक्याला जबरदस्त मार लागला होता.पाय घोड्याच्या रिकिबीमध्ये अडकला गेल्याने ते फरफटत गेले घोडा भरधाव होता. तोल गेल्याने त्यांचे डोके खाली व पाय रिकिबित अडकल्याने सावरता आले नाही.घोडया बरोबर दगड धोंडयातुन ते फरफटत जाउ लागले. एेनवेळी साथीदारही काही करू शकले नाही. डोके फरफटत गेल्याने ते जबर जखमी झाले.लगेच त्यांना गाडीत घालुन हातकणगले मार्गे मिरजेला डाॅ वाॅनलेस यांचेकडे नेले. पण त्यांचा रात्री मुत्यु झाला. ही घटना १८ जुन १९१८ साली घडली.
 |
| नेज-कुंभोज रस्त्यावर शिवपुरी येथील प्रिन्स शिवाजी मंदिर |
 |
| मंदिरातील प्रिन्स शिवाजी यांचा पुतळा |
 |
| राणी इंदुमतीदेवी यांची समाधी |
हे मंदिर बांधण्यासाठी १२००० रूपये खर्च आल्याची कोनशिला मंदिरात आहे.
 |
| मंदिरातील कोनशिला |
मंदिराच्या दिवाबत्ती व देखरेखेसाठी करविर संस्थान छ. शाहु महाराज यांचेकडुन जमिनी इनाम देण्यात आल्या आहेत.
सध्या येथील परिस्थिती दयनीय असुन परिसरात अनेकांनी अतिक्रमण केल्याचे दिसते. मंदिराची देखभाल नंदकुमार पाटील हे पाहतात.त्यांना मासिक फक्त २० रूपये पगार दिला जातो.तो अगरबत्ती साठी सुध्दा पुरत नाही. त्यांची तिसरी पिढी हे काम करत असुन आजही ते इमानेइतबारे तुटपुंज्या पगारावर निष्ठेने मंदिराची देखभाल करतात.कोल्हापूर येथील छत्रपती घराण्यातील कोणीही इकडे येत नसल्याचे मंदिराची दुरावस्था होत असुन पावसाळ्यात मंदिरात पाणी झिरपते.
प्रिन्स शिवाजी यांच्या पत्नी श्रीमंत इंदुमती राणीसाहेबांची (१९०६-१९७१) जीवनकथा फार करुण आहे. प्रिन्स शिवाजी नेज कुंभोजजवळ शिकारीप्रसंगी मृत्युमुखी पडले. त्यांना अवघे एक वर्षांचे वैवाहिक जीवन लाभले. शाहू महाराजांना या घटनेचा फार चटका बसला. त्यांनी घरातील व बाहेरच्यांचा विरोध पत्करून इंदुमतीराणींना शिकविले. १९२५ साली त्या मॅट्रिक झाल्या. दिल्लीला मेडिकल कॉलेजला त्यांचा प्रवेश निश्चित झाला होता, परंतु त्यांना तिथे जाता आले नाही. त्यांनी कोल्हापूरात काही शिक्षणसंस्थांची उभारणी केली.
हे मंदिर पाहुन व त्या अल्पायुषी राजकुमाराची जीवनकहाणी एेकुन मन हेलावल्याशिवाय राहत नाही.
-अनिल पाटील,पेठवडगाव
9890875498