सेनापती संताजी घोरपडे

 सेनापती संताजी घोरपडे

फेसबुक लिंक http://bit.ly/3gLaTDa

संताजी घोरपडे व धनाजी जाधव व सकल महाराष्ट्र आपले सर्वस्व उधळीत होते लक्ष एकच होते औरंग्याला महाराष्ट्रातुन जिवंत जावू द्यायचा नाही छत्रपति संभाजी महाराज यांच्या मृत्युनंतर सकल महाराष्ट्र पेटुन उठला : हंबीरराव मोहिते : संताजी घोरपडे : धनाजी जाधव: बाळाजी विश्वनाथ पेशवे यांनि राजाराम महाराज व ताराराणी साहेब यांच्या नेतृत्वाखाली सकल मराठा व महाराष्ट्र एक होवून लढला आणी शेवटी दिल्ली चे तक्त सोडून महाराष्ट्रावर चालुन येणार्या औरंग्याला महाराष्ट्राच्या मातीतच गाठला हा इतिहास मराठ्यांचा आहे. 

(फोटो : कुरूंदवाड घाट समाधी)

छत्रपती राजाराम महाराज जिंजीच्या किल्ल्यावर असताना जुलमी झुल्फिकार खानाने किल्ल्याला वेढा घातला होता. त्यामुळे महाराज किल्ल्यावर अडकले होते. त्यावेळी महाराजांना सोडवण्याची जबाबदारी मराठा सरदार संताजी घोरपडेने स्वीकारलेली होती. त्या काळात संताजी आणि धनाजी असा काही पराक्रम गाजवत होते की, औरंगजेबानेही त्यांचा धसका घेतलेला होता. मोगल सैन्याला तरजळी स्थळी काष्ठी पाषाणी हे सरदार दिसायचे. घोडे जर पाणी प्यायले नाही तर त्याने दोघांचा धसका घेतला असावा, असे बोलले जायचे. संताजी जिंजिला जात आहे हे समजल्यानंतर औरंगजेबाने कपटी कासीम खानला मोठ्या फौजेसह पाठवले. कासीम राक्षसी महत्त्वाकांक्षेने आला होता. त्याच्याजवळ 60 हजारांचे सैन्य होते. पण संताजीच्या गनिमी काव्याने त्याला सळो की पळो करून सोडले. राजाराम महाराज जिंजिवरून सुखरुप सुटले. त्यानंतर जिंजिचा किल्ला झुल्फिकार खानाने जिंकला. पण छत्रपती मात्र त्याच्या तावडीत अडकले नाहीत. मराठेशाहीवर आलेले मोठे संकट टळले. 

औरंगजेबाची मूळ छावणी तुळापुर ते वडू कोरेगाव पर्यंत पसरलेली होती...लाखोंची फौज औरंगजेबाच्या दिमतीला होती.. त्यात अनेक मराठी सरदारही सामील होते...तुळापुर ते वडू एवढी त्या छावणीची व्याप्ती होती... २-३ मैल त्याचा परीघ होता. 

बादशहाच्या चाकरीतील मराठा सैन्याची आतबाहेर येण्या जाण्या साठीची खुण देखील संताजीने आपल्या गुप्तहेरां तर्फे मिळवून ठेवली होती...

मोघली सैन्याला खुण पटली...व त्यांनी हे सैन्य आपल्याच बादशहाच्या चाकरीतले.. मराठा सरदारांचे सैन्य समजून वाट मोकळी करून दिली....छावणीची सुरवात झाली...मध्यरात्रीची वेळ असल्याने.. पहारा देणारे पथके सोडून बहुतांशी सैन्य झोपी गेले होते...वेळेचा फायदा घेत संताजींनी सरळ बादशहाच्या डेऱ्या कडे कूच केले...

बादशहाचा तो भव्य दिव्या डेरा समोर आला...त्या भोवताली.. सैन्याचे सुरक्षा कडे होते...

संताजींनी सैन्यास गटा गटा मध्ये विभागले.. व एकाच वेळी बऱ्याच ठिकाणी धुमाकूळ चालू केला.. बादशहाच्या छावणीवर हल्ला सुरु झाला... साखर झोपेत असलेले बादशहाचे सैनिकांना काही कळायलाच मार्ग न्हवता कि नेमका काय प्रकार चालू आहे..

बादशहाच्या मुख्य डेऱ्यावरही आक्रमण केले...खुद्द संताजी त्यास मार्गदर्शन करत होते...मिळाला तर बादशहालाच आडवा पाडू असाच काही निर्धार होता...पण बादशाहाला बादशाही सुरक्षा रक्षकांनी सुखरूप पळवले...संताजी आणि सैन्याने.. औरंगजेबाच्या डेऱ्याचे तनावे तोडले.. डेरा कोसळला...डेरा जमीनदोस्त केला.. डेऱ्याचा कळस सोन्याचा होता.. तो विजयाची निशाणी म्हणून कापला..मिळेल त्या मोघली सैन्याला कापायचे चालू होते... जेवढी शक्य होईल तेवढ्या गोष्टींचे नुकसान करणे चालू होते. ..ह्या पराक्रमाची तोडच नाही..एवढ्या मोठ्या सैन्याच्या छावणीत अगदी तुरळक सैन्य घेऊन जाणे आणि औरंगजेबाला अस्मान दाखवून येणे.. म्हणजे खरंच पराकोटीचे शौर्य आहे. नागोजीच्या पत्नीमुळे आणि बादशहाच्या इतराजीसाठी नागोजीने संताजीस निशस्ञ अंघोळीस असताना ठार केले . संताजीच्या मृत्यू ने खरेतर मराठी दौलतीस मोठे नूकसान झाले होते .अशा या पराक्रमी सेनापतीचा  १८ जुन १६९७ रोजी मुत्यु झाला. 

संताजी घोरपडे यांच्या वडिलांनी - म्हाळोजीराव घोरपडे यांनी- कुरुंदवाड येथे प्रयागतीर्थ म्हणून ओळखले जाणार्‍या पंचगंगा आणि कृष्णा नदीच्या संगमावर एक सुब्रह्मणेश्वर महादेवाचे मंदिर बांधले आहे. मंदिरासमोर संताजी घोरपडे यांची समाधी आहे. कुरुंदवाड संस्थानाधिपती श्रीमंत रघुनाथ दादासाहेब पटवर्धन यांनी मंदिराशेजारी नदीवर १७९५ साली एक घाट बांधला आहे.

======================================

Senapati Santaji Ghorpade

Facebook link http://bit.ly/3gLaTDa

Santaji Ghorpade and Dhanaji Jadhav and Sakal Maharashtra were wasting everything. Aurangzeb did not want to be allowed to go through Maharashtra alive. Under the leadership, all Marathas and Maharashtra fought together and finally Aurangzeb, who left Delhi and marched on Maharashtra, reached the soil of Maharashtra.

(Photo: Kurundwad Ghat Samadhi)

While Chhatrapati Rajaram Maharaj was on the fort of Jinji, the fort was besieged by the tyrant Zulfiqar Khan. So Maharaj was stuck on the fort. At that time, the responsibility of freeing the Maharajah was accepted by the Maratha Sardar Santaji Ghorpade. At that time, Santaji and Dhanaji were showing such feats that even Aurangzeb had defeated them. The Mughal army used to see wood and stone chiefs at Tarjali. It is said that if the horse did not drink the water, he would have killed both of them. After realizing that Santaji was going to Jinji, Aurangzeb sent the insidious Qasim Khan with a large army. Qasim had come with demonic ambition. He had an army of 60,000. But Santaji's guerrilla poetry let him go. Rajaram Maharaj escaped safely from Jinji. The fort of Jinji was then conquered by Zulfiqar Khan. But Chhatrapati did not get caught in his clutches. The great crisis that befell the Maratha Empire was averted.

Aurangzeb's original camp was spread from Tulapur to Wadu Koregaon ... Aurangzeb's army had lakhs of Dimti .. Many Marathi chiefs were also involved in it ...

Santaji had also got the mark of the Maratha army coming and going in the service of the emperor through his spies ...

The Mughal army was marked ... and they left this army in the service of their own emperor .. understanding the army of the Maratha chiefs .... Taking advantage of the time, Santaji marched straight to the emperor's camp ...

He came in front of the magnificent lamp camp of the emperor ... around it .. the security of the army was ...

Santaji divided the army into groups .. and at the same time started a riot in many places .. the attack on the emperor's camp started ... the emperor's soldiers who were sleeping in sugar had no way of knowing what was going on ..

The main camp of the emperor was also attacked ... Santaji himself was guiding it ... If found, there was a decision to stop the emperor ... But the emperor was safely escaped by the royal security guards ... Santaji and the army .. broke the tension of Aurangzeb's camp .. The Dera collapsed ... the Dera was demolished .. the summit of the Dera was made of gold .. it was cut off as a sign of victory .. the Moghul army was being cut down as much as it could be found ... ..There is no end to this feat..to carry such a sparse army in the camp of such a large army and to show Aurangzeb the sky..that is the ultimate bravery. Because of Nagoji's wife and the emperor's objection, Nagoji killed Santaji while he was taking a bath. The death of Santaji had in fact caused great loss to the Marathi wealth. Such a mighty general died on 18th June 1697.

Santaji Ghorpade's father - Mhalojirao Ghorpade - has built a temple of Subrahmaneshwar Mahadev at the confluence of Panchganga and Krishna rivers known as Prayagatirtha at Kurundwad. Samadhi of Santaji Ghorpade is in front of the temple. Shrimant Raghunath Dadasaheb Patwardhan, the head of Kurundwad Sansthan, built a ghat on the river near the temple in 1795.